آیا خودتان را برای "موج" آماده کرده‌اید؟

نام فیلم: The Wave

کارگردان: Dennis Gansel

محصول کشور آلمان

تاریخ ساخت: 2008

"موج" فیلمی است که به بررسی زمینه‌ها و شرایط شکل‌گیری فاشیست و ملی‌گرایی افراطی می‌پردازد.ابتدای فیلم به معلم یک دبیرستان (رِینر واگنر) که واحد "مخالفت سیاسی" را تدریس می‌کند ابلاغ می‌شود واحد درسی او تغییر کرده است و او باید خودش را برای تدریس واحد "حکومت‌های استبدادی" آماده کند. ظاهرا ایده ساخت این فیلم از روی آزمایشی با عنوان "موج سوم" که در کالیفرنیا و سال 1967، توسط معلم تاریخ (روی جونز) به روی دانش‌آموزان یک مدرسه انجام شده است، طراحی شده است.

دیدن این فیلم از این جهت اهمیت دارد که به چند مساله مهم می‌پردازد. اولین اهمیت آن در اولویت دادن به مسأله آموزش و شناخت حکومتهای مستبد و جزئیات آنها اعم از چگونگی شکل‌گیری و کارکرد آنهاست. مسأله‌ای به آن اندازه مهم و اساسی که به لحاظ درجه‌بندی قبل از آموزش اعتراضات مدنی و مخالفت‌های سیاسی به شهروندان قرار می‌گیرد.

موضوع مهم دیگر، پیش‌فرض‌های مهمی است که دانش‌آموزان در ابتدای مواجهه با پرسش معلم که آتوریته چیست؟ با آن روبرو می‌شوند. دانش‌آموزانی که تصور می‌کنند آنچنان مهم نیست بدانند هیتلر و حزب نازی چگونه شکل گرفت، چرا که به گفته‌ی یکی از شاگردان فکر می‌کنند از نازی‌ها بسیار جلوتر و آگاهتر هستند؛ در حالیکه در توصیف ویژگی‌های چنین حکومتهایی بسیار خام و سطحی می‌اندیشند. اینجاست که رینر پی به خطری بزرگ می‌برد و با شروع این آزمایش دست به انتخاب پرهزینه‌ای می‌زند چرا که می‌داند هیولای خفته در نهاد آدمی هر آن امکان ظهور دارد.

در تمامی انسان‌ها، مقبره‌ای وجود دارد که تعداد بیشماری بُت و اسطوره در خود نگه داشته است. شاید تصور کنیم که ما هم از این امر مبرائیم. اما گذر زمان به ما نشان خواهد داد تا زمانی که تفکر انتقادی ما آنچنان نهادینه و آنقدر پرورانده نشده باشد که بتواند ما را در مسیر عقلانیت و آگاهی نگاه دارد، همواره خطری عظیم در انتظارمان خواهد بود. باربارا تاکمن از چنین تاریخی که انسان اسیر پیش‌فرض‌ها و عقاید و ایدئولوژی و سنت‌های به ارث رسیده می‌شود و خِرد و عقل را در حساس‌ترین زمان تصمیم‌گیری گردن می‌زند با "تاریخ بیخردی" یاد می‌کند. شاید بد نباشد در کنار تمام حساسیت‌های روزمره‌ای که آنچنان ضروری بنظر نمی‌آیند، اندکی به آنچه از خودمان ساخته‌ایم نظری بیافکنیم و برای به پرسش کشیدن خودمان لحظه‌ای درنگ کنیم، تاریخ بیخردی بخوانیم، فیلم موج را ببینیم و به مسیری که برای خودمان و نسل پس از خودمان انتخاب می‌کنیم نظری منتقدانه بیاندازیم تا ناگهان خودمان را میان "موج"ی عظیم نیابیم که قایق هستی ما را در خود می‌بلعد و از آن جز تخته پاره‌های جدامانده و پوسیده چیزی برجای نمی‌گذارد. به آموزش و آموختن اهمیت بدهیم که این "وظیفۀ تاریخی ماست".