" وقتی ضرورت ها را به امری زائد تعبیر کنیم ..."

فیلتر کردن، مسدود کردن و بستن مسیر ارتباطیِ افراد یک جامعه، به منزله ی از بین بردنِ روشی است که فرد توسط آن نسبت به جایگاه و معنای خود شناخت پیدا میکند. در مقابل، شکل گیری "خودِ اجتماعی " فرد در صورتی امکان پذیر است که او بتواند نسبت به نقش خویش در مقابل دیگران و جامعه آگاهی پیدا کند و خود را در آینه ی جامعه ببیند. او به تعبیرِ جورج هربرت مید، جامعه شناس و نظریه پرداز، جامعه و خود را از طریق " دیگری تعمیم یافته "، باز می شناساند. این آگاهی تنها در تعامل اجتماعی با دیگری امکان پذیر است. به عقیده ی مید:" آگاهی پدیده ای کارکردی است نه ذاتی". بدین معنا که آگاهی نه در ذهن ما و بصورت ذاتی بلکه تنها در اجتماع و زندگی اجتماعی، بواسطه ی تعامل اجتماعی شکل میگیرد. هرگاه این مسیر مسدود شود، حس جداافتادگی از جمع، غریبه بودن با جهان و هراس از جهانِ ناشناخته و به دنبال آن احساس تنهایی، بر فرد مستولی می شود و می تواند او را به اطاعت از قدرت برتر، وادار کند.

گویی جریان قدرتمند تشخیص می دهد که کدام بخش از زندگی افراد یک جامعه ضروری نیست و آن را بعنوان یک امر زائد از لیست زندگی شان حذف میکند. اما به دلیل ضرورت وجود چنین مسیرهای ارتباطی، افراد جامعه بدنبال جایگزین خواهند بود و این مساله عملا منجر به ناهنجاری و قانون گریزی می شود.

این نوع حذف کردن اما در قسمتهای مختلف جامعه نیز اعمال می شود. بعنوان مثال در گفتگویی که با دانشجوی رشته ی ادبیات داشتم از حذف کردن بخش مهمی از تاریخ ادبیات معاصر خبر می داد که به زعم اساتید و دانشجویان آن رشته شناخت تاریخی از ادبیات را به کلی دچار مشکل خواهد کرد و در آخر فارغ التحصیلانی به جامعه باز می گرداند که عملا نسبت به آن علم، الکن و فاقد بینش صحیح اند.

آنچه مشخص است اینست که روند طبیعی رشد و پرورشِ آگاهی افراد جامعه، با چنین تصمیم گیری هایی بهم می خورد و جسم و جان جامعه بیمار می شود. به گونه ای که این رودخانه بنا به طبیعت رونده ی خود، به ناچار مسیرهای دیگری را جستجو خواهد کرد و این امکان نیز بوجود خواهد آمد که راه های جدید خطراتی به همراه داشته باشند و به رشد آگاهی افراد یک جامعه آسیب جدی برسانند.  

در چنین حالتی که همه ی مسیرها و راههای ارتباط با دنیای اطرافمان و شناخت آن_ چه در روابط خارجی و چه در دنیای مجازی و روابط داخلی_ یک به یک به دستور مقامات قضایی فیلتر می شوند یا از دایره ی شناخت بیرون رانده می شوند، چگونه می توان امیدوار بود که جامعه به خودآگاهی برسد؟ آیا این هشداری جدی برای افراد یک جامعه محسوب نمی شود؟