فاصله ها مخرب اند!

 

رابطه های آموزشی و انتقادیِ دو سویه، میان قشر دانش آموخته و فرهیخته، طبیعتا باعث رشد ایده های موجود در جامعه می شود. جوانه های فکری و علمی که نیاز به عوامل ضروری و اولیه جهت رشد و شکوفایی دارند در تبادل فکری، فرصت قد کشیدن خواهند داشت. بالعکس، گفتمان یک طرفه منجر به نابودی ایده ها می شود و در این صورت می توان گفت جامعه در روندی یکدست و یکنواخت شده نزولی معرفتی خواهد داشت.

اولین قدم برای هموار سازیِ مسیرِ آموزشی متناسب و به دور از حاشیه های اخلاقی و اجتماعی، اعتماد سازی ست. لایه های زیرین جامعه باید نسبت به برقراری ارتباط با سطوح بالاتر جامعه امیدوار باشند. بر خلاف تلاشهای پی در پی اساتید و فرهیختگان جامعه، این فاصله همچنان در بالاترین سطح خود باقی مانده است. عملا هرگونه ارتباط بین قشر دانش آموخته و قشر فرهیخته، به جنبه های مختلفی از قبیل شانسِ دیده شدن، داشتن رابط هایی جهت معرفی، و قرار گرفتن در مجموعه ی کاری یا گروه های فکری خاص است که مشخصا این امر برای همگان میسر نیست.

برای نمونه، نگاهی به مطالب ارائه شده در فضای مجازی، به این نتیجه می توان رسید که تنها عده ی مشخصی قادر به انتشار افکار و عقایدشان از فضاهای رسمی با "اعتبار علمی" هستند. نمونه ای را در اینجا ذکر خواهم کرد که از بردن اسامی به لحاظ اخلاقی امتناع می شود. بعنوان مثال کارگاه مجازی داستان نویسی ای، برای چاپ داستان های کوتاه شاگردانش، آنها را موظف میکند تا موضوع داستانهایشان بر اساس سلیقه ی استاد باشد، در غیر اینصورت آثارشان در نشریه ی اختصاصی این نویسنده  نشر داده نخواهد شد. در حالیکه براهمیت زمینه سازی برای ارائه آثار گوناگون اصرار می ورزیم، عملا مسبب مسدود شدن مسیر رودخانه ای می شویم که میتوانست عمق تجربه هایمان را پوشش دهد. مثال دیگر استاد راهنمایی است که از بیسوادی دانشجویان مقطع دکترا می نالد و مقالات و پایان نامه ها را مملو از اشکالات دستوری و منطقی می بیند. سوال اینجاست که چه عاملی باعث روند رو به کاهش سواد علمی و ادبی دانشجویان، آن هم در سطح دکترا شده است؟ جواب را تقریبا پیدا کرده ایم: "فقر مطالعاتی و پایین رفتن میزان مطالعه در سطوح دانشگاهی و جامعه به طور کلی". بطور قطع نبودِ مطالعه کافی و بلند مدت و قهر جامعه ی ما با کتاب و فرهنگ کتابخوانی عامل موثری در کاهش میزان سواد نگارشی و نگاه انتقادی است. اما بهتر نیست کمی بیشتر به عمق برویم و نگاهی به روند تحصیلی دانشجویان بیاندازیم؟

با این پرسش شروع می کنم که چند درصد از دانشجویان علوم انسانی در سالهای پایانیِ تحصیل و بعد از اتمام دانشگاه جذب محیطی مناسب با خلاقیت و رشته ی تحصیلی شان می شوند؟ واضح تر بگویم، چند درصد از اساتید به دنبال کشف استعدادها و پتانسیل های موجود در دانشجویان خویش هستند؟ قشر تحصیلکرده مان، بعد از اتمام دانشگاه سرگردان می شوند. نشریات به همان تعداد نویسندگان قدیمی خود بسنده می کنند. موسسات درهای بسته ای هستند که تنها با کلید آشنایان و به اصطلاح پارتی بازی ها باز می شوند. سوالات دانشجویان بی جواب می مانند و برای پر کردن این خلا به ناچار به محیط دانشگاه باز می گردند. این اتفاق در مقاطع بالاتر تکرار می شود. دانشجوی که در دوره کارشناسی نیاموخته است چگونه بنویسد و مهم تر از همه چطور بخواند، اینبار برای قبولی به مقالات و پایان نامه های آماده روی می آورد. این روند تا مقطع دکترا ادامه پیدا می کند. و جامعه به طرز نگران کننده ای از تحصیل کردگان بیسواد پر می شود. در این سیکل معیوب اینان درمرحله ی بعدی شاگردانی با سطحی نازلتر بار می آورند و مساله همچنان حل نشده باقی می ماند.

روی سخنم با اساتید محترم است. فرهیختگانی که دستی به نشر و قلمی به نوشتن دارند. نیازی نیست تا تشنگان دانش را در صف انتظار باقی نگه دارید. کافی است گاهی صفحاتی از مجلات تان، گوشه ای از پروژه هایتان و قسمتی از توجه تان را به دوستداران دانش و حقیقت طلبان بدهید. ایرادی ندارد اگر گاهی دانشجویی نتواند قلمی به زیبایی شما داشته باشد. شما موظف اید تا فضایی کافی در اختیارشان قرار دهید. رسالت کار شما همین است. زیرا شما مسئولیت پرورش فکری و ذهنی و اجتماعی شاگردانتان را بر عهده دارید.

هر زمان که فرهیختگان ما، توانستند این حصار خودساخته را از مسیر تعالی انسانها بردارند تا دوستداران شان بتوانند قدری نزدشان بنشینند و کلامی بشنوند، و هرگاه دانشجوی نیازمندی توانست براحتی با عالمان هم عصرش، استادان مورد علاقه اش و اندیشمندان بزرگ سرزمین اش وعده ملاقات بگیرد و پرسش هایش بی پاسخ نماند، چرخه ی دانش به گردش در خواهد آمد و این آب راکد به جریان طبیعی خود بازخواهد گشت. تنور دانش گرم خواهد شد و نان اش گرسنگان حقیقت را سیر خواهد کرد.

 

 

برچسب‌ها: نقد و پرسش

+نوشته شده در یکشنبه یکم بهمن ۱۳۹۶ساعت 18:5 توسط محبوبه زمانیان